Aktobe

Aktobe
Ақтөбе / Aqtöbe
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Kazahstan
Eläjiden lugu (2019)	429,462 ristitud
Pind	297,39 km²
Pämez'	Il'jas Ispanov; (heinku 2016—)
Telefonkod	+7−7132-xxx-xxx
Aigvö	UTC+5

Aktobe (kaz.: Ақтөбе / Aqtöbe [ɑqtɵbʲe], znamoičeb «vauged kukkaz»; ven.: Актобе́, edel 1999. vot oli Актю́бинск) om lidn Kazahstanan lodehes. Se om valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe, Aktoben agjan administrativine keskuz (vspäi 1932).

Istorii[vajehta | vajehtada tekst]

Eländpunktan aluz om pandud vl 1869 kuti Ak Tobe-lidnuz. Se sai lidnan statusad vl 1891. Vl 1902 «Orenburg — Taškent»-raudte läbiti lidnad. Toižen mail'man sodan aigan sirtihe järedoid tegimid sihe Moskvaspäi i Päivnouzmaižes Ukrainaspäi.

Nevondkundaližil vozil Aktobe kändihe tegimišton keskuseks, mugoine tämbäi-ki. Nened ižandusen sarakod oma šingotadud: hromühtnendoiden tegimed, himine sarak, sömtegimišt, maižanduzmašinoiden sauvomine, sauvond.

Geografijan andmused[vajehta | vajehtada tekst]

Lidn sijadase agjan pohjoižes, Ilek-jogen randoil (kaz.: Елек, Uraljogen hura ližajogi), 225..250 m korktusil valdmeren pindan päl, stepin rajonas. Om äi melad manaluižes, se lähteb purtkidenke da jäb pindal, vauged mujul.

Klimat om terav kontinentaline ven kuivahk. Voden keskmäine lämuz om +5,3 C°. Ekstremumad oma −48,5 C° (viluku) i +42,9 C° (eloku). Kezaaigan minimum om −0,5 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +11,2 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus-elokus. Paneb sadegid 333 mm vodes, kuidme läz tazomäras, enamba sulakus-kezakus (31..35 mm kus), vähemba sügüz'kus (19 mm).

Tobmuz[vajehta | vajehtada tekst]

Vspäi 1997 enččen Aktoben rajonan territorii alištub lidnan administracijale. Lidn jagase nelläks planuruindrajonaks da kahteks tegimištzonaks generaližen planan mödhe.

Eläjad[vajehta | vajehtada tekst]

Vl 2013 lidnan eläjiden lugu oli 371 546 ristitud, agjan läz pol't, vl 2019 — 429 462 ristitud. Pind enččenke külärajonanke om 2338 nellikkilometrad, ristitišt niidenke oli 477 052 eläjad vn 2018 augotišes, 559 965 eläjad vl 2023. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd', ezilidnoidenke-ki.

Rahvahad (enamba 1 % vn 2015 zavodindas) oma kazahlaižed — 76,3 %, venänikad — 16,9 %, ukrainalaižed — 2,7 %, totarlaižed — 1,5 %, toižed rahvahad — 2,6 %.